کد مطلب:122462 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:335
بیان تفسیر آیه و السماء ذات البروج
بسم الله الرحمن الرحیم
(والسماء ذات البروج)
تفسیر البرهان لمؤلفه العلامة الثقة السید هاشم البحرانی: المجلد الرابع فی صفحة 445- المفید فی الاختصاص عن محمد بن علی بن بابویه قال حدثنا محمد بن موسی بن المتوكل عن محمد بن ابی عبدالله الكوفی عن موسی بن عمران عن عمه الحسین بن یزید عن سالم عن ابیه عن سالم بن دینار عن
[ صفحه 190]
سعد بن طریف عن الاصبغ بن نباته قال سمعت ابن عباس یقول قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:
ذكر الله عزوجل عبادة و ذكری عبادة و ذكر علی علیه السلام عبادة و ذكر الائمة علیهم السلام من ولده عبادة و الذی بعثنی بالنبوة و جعلنی خیر البریة ان وصیی لا فضل الاوصیاء و انه لحجة الله علی عباده و خلیفته علی خلقه و من ولده الائمة الهداة بعدی، بهم یحبس الله العذاب عن اهل الارض و بهم یمسك السماء ان تقع علی الارض و بهم یمسك الجبال ان تمید بهم و بهم یسقی خلقه الغیث و بهم یخرج النبات اولئك اولیاء الله حقا و خلفائه صدقاعدتهم عدة الشهور و هی اثنی عشر شهرا و عدتهم عده نقباء موسی بن عمران ثم تلا هذه الآیة (و السماء ذات البروج) ثم قال (ص) اتقدر خ / د اتزعم یا بن عباس ان الله یقسم بالسماء ذات البروج و یعنی به السماء و بروجها قلت یا رسول الله فما ذاك قال (ص) اما السماء فانا و اما البروج فالائمة بعدی اولهم علی و آخرهم المهدی صلوات الله علیهم اجمعین.
مشرب مؤلف تفسیر برهان این است كه در تمام موارد آیات قرآنیه مطابق روایات و احادیث معتبره صادره از مقام عصمت و معادن حكمت صلوات الله علیهم اجمعین تفسیر و تبیین گردد.
لذا در مورد این مباركه (و السماء ذات البروج) نیز حدیثی به نقل از اصبغ بن نباته از ابن عباس از شخص خاتم انبیاء حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم روایت نموده كه بسیار قابل اهمیت است و حدیث شریف نورانی متضمن چند نكته است نكته اول آنكه مراد از قسم و سوگند حقتعالی و مبدء اعلی در آیه مباركه (و السماء ذات البروج) نه باین آسمان و بروج ظاهری صوری است بلكه منظور از سماء در آیه ی شریفه سماء نبوت ختمیه و مراد شخص خاتم انبیاء حضرت محمد مصطفی علیه و آله افضل التحیة و الثناء است و مقصود از بروج در آیه مباركه بروج نیره ولایت و امامت است كه عدد
[ صفحه 191]
آنها مطابق عدد شهور اثنی عشر است.
نكته دیگر آنكه حضرت ختمی مرتبت در مقام معرفی اوصیای قدیسین خود برآمده و صریحا آنها را اوصیاء خود و حجج الهیه و خلفای حقتعالی در عالم امكان و نظام كل معرفی و ائمه بعد از خود را تعیین فرموده است.
نكته دیگر آنكه آنان یعنی این دوازده برج نیر ولایت و امامت را كه اول ایشان حضرت مولی الموالی علی علیه السلام و آخر ایشان خاتم الاوصیاء حضرت مهدی الذی بیمنه رزق الوری و بوجوده ثبتت الارض و السماء علیه آلاف التحیة و الثناء است همه را وسائط فیض و رحمت الهیه معرفی نموده است.
پس بر ماست كه با امعان نظر در این حدیث معتبر عارف بحق پیغمبر خاتم كه خیر البریه و اشرف مخلوقات است گردیم و ائمه اثنی عشر را با تعیین خود آنحضرت از جانب حقتعالی بمقام نورانیت بشناسیم و بدانیم كه حقا و صدقا اولیاء الله و خلفای الهی بعنوان ولایت كلیه مطلقه و خلافت كبرای الهیه منحصرا در نظام امكان و مجموعه ی جهان ایشانند و بشناسیم آن بزرگواران را بعنوان مظاهر تامه اسماء الهیه و مجالی كامله صفات ربوبیه و ایشانند مقربترین مقربان عباد الوهیه بقرب تخلقیه و تحققیه.
لعلی بن الهیصم من كتاب المناقب لابن شهر آشوب
الحمد الله ذی الاتصال و الكرم
رب البرایا ولی الطول و النقم
ابدا صنایعه من غیب قدرته
تزهوا بدایعها كالروض فی الدیم
یجری ممالكه سلطان حكمته
ما شاء یخرجه خلقا من العدم
[ صفحه 192]
و انظر الی القبة الخضراء عالیة
قد زانها الانجم الزهراء فی الظلم
و انظر الی الارض فوق الماء طافیة
محفوظة بالرواسی الشم و الامم
اما تری شخصك المیمون ابدعه
من نطفة مكنت فی ظلمة الرحم
نفسا عجیبا بلا عیب تعاوره
قدا جمیلا مكین الساق و القدم
فالوجه و العین و الاذنان ظاهره
و القلب و الروح و الاحشاء فی ظلم
فیها دمی حلیف العقل مدكر
هذا الحیم الیف النطق و الكلم
هذا مراتب افعال میسره
هذا مفتح مخزون و منكتم
هذا بعرفان محض القول فی شرف
هذا بتوحید رب العرش فی نعم
سبحان منشئها سبحان مبدعها
اعجب بصنعته فی كل ذی رقم
اختار من خلقه ما شاء معتنیا
حتی تعالی رفیع الشأن و العلم
و اختار مهنم رسول الله سیدنا
محمدا افضل الاحیاء و النسم
جلت مناصبه عزت مناسبه
فاحت اطایبه فی الحل و الحرم
[ صفحه 193]
صلی علیه اله الخلق متصلا
ما انهل و بل علی الضیعات و الاكم
ثم الصلوة علی من بعده خلف
عنه الخلیفته حقا كاسر الصنم
اخو الرسول امیرالمؤمنین ولی
الله خیر عباد الله كلهم
ثم الصلوة علی نجل له فطن
اعنی به الحسن المختار ذی الهمم
ثم الصلوة علی نجل له ندس
اعنی الحسین كریم الخیم و الشیم
ثم الصلوة زین العباد رضا
اعنی علیا علی الفضل و الخیم
ثم الصلوة علی المعصوم باقرنا
محمد بن علی سید الامم
ثم الصلوة علی المامول جعفرنا
الصادق الطاهر الخالی من التهم
ثم الصلوة علی المنصوص كاظمنا
الكاظم الغیظ غیظ الخیل و الخدم
ثم الصلوة علی المظلوم سیدنا
علی بن موسی الرضا المحفاظ للذم
ثم الصلوة علی الصدر التقی ند
محمد بن علی عالم فهم
ثم الصلوة علی البدر النقی به
نجل التقی امام الخلق محتشم
[ صفحه 194]
ثم الصلوة علی المعصومنا الحسن
الزكی و افی الذمام الطاهر الحرم
ثم الصلوة علی المهدی قائمنا
محمد بن الحسن الكشاف للغم
مستان حق آزاده و ایزد پرستند
از مهر خاك و خاكیان پیمان گسستند
شیرین می یا نور و یا قدوس خوردند
وز شور آن صهبا خم و ساغر شكستند
كاری كه حكم پاك ایزد خواست كردند
راهی كه دیو نفس دون بگشود بستند
بر حكم یزدان از دل و جان سر نهادند
وز فتنه اهریمن سركش برستند
هر بینوائی را نوا از لطف دادند
هر دردمندی را دوای درد جستند
با عدل و احسان بر خلایق حكم راندند
برعشق و ایمان با دو عالم عهد بستند
گاهی خیل آسا به گلشن زآتش عشق
گه چو مسیحا بر فلك زین دار جستند
گه چون جمال احمد از مه جلوه بردند
گه چون بت من رونق بها شكستند
چون مجتبی از شوق زهر غم چشیدند
وز ملك دونان سوی رضوان رخت بستند
[ صفحه 195]
مانند سلطان شهیدان در ره عشق
چشم از دو عالم غیر آن معشوق بستند
چون شاه سجادند در زنجیر تسلیم
شیر حق و زنجیری عهد الستند
چون باقر و صادق به نشر علم و ایمان
خورشید سان بر كرسی گردون نشستند
گه همچون كاظم كنج زندان جان سپردند
گه چون رضا با زهر كین از دام رستند
گاهی جواد آساره تقوی گزیدند
وز جور و بیداد بد اندیشان نرستند
گه چون نقی و عسگری شاه فلك فر
در راه آئین از تن و جان دست شستند
گه چون امام انس و جان خورشید پنهان
مشتاق رویش عالم بالا و پستند
از طاعت حق لذت دیدار بردند
در بحر عالم در وصل یار جستند
دست تو و دامان آن پاكان (الهی)
كان راد مردان ساقی بزم الستند
اشعار درربار از استاد حكیم بزرگوار (الهی) مهدی قمشه ای رضوان الله تعالی علیه است.
(والسماء ذات البروج)
تفسیر البرهان لمؤلفه العلامة الثقة السید هاشم البحرانی: المجلد الرابع فی صفحة 445- المفید فی الاختصاص عن محمد بن علی بن بابویه قال حدثنا محمد بن موسی بن المتوكل عن محمد بن ابی عبدالله الكوفی عن موسی بن عمران عن عمه الحسین بن یزید عن سالم عن ابیه عن سالم بن دینار عن
[ صفحه 190]
سعد بن طریف عن الاصبغ بن نباته قال سمعت ابن عباس یقول قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم:
ذكر الله عزوجل عبادة و ذكری عبادة و ذكر علی علیه السلام عبادة و ذكر الائمة علیهم السلام من ولده عبادة و الذی بعثنی بالنبوة و جعلنی خیر البریة ان وصیی لا فضل الاوصیاء و انه لحجة الله علی عباده و خلیفته علی خلقه و من ولده الائمة الهداة بعدی، بهم یحبس الله العذاب عن اهل الارض و بهم یمسك السماء ان تقع علی الارض و بهم یمسك الجبال ان تمید بهم و بهم یسقی خلقه الغیث و بهم یخرج النبات اولئك اولیاء الله حقا و خلفائه صدقاعدتهم عدة الشهور و هی اثنی عشر شهرا و عدتهم عده نقباء موسی بن عمران ثم تلا هذه الآیة (و السماء ذات البروج) ثم قال (ص) اتقدر خ / د اتزعم یا بن عباس ان الله یقسم بالسماء ذات البروج و یعنی به السماء و بروجها قلت یا رسول الله فما ذاك قال (ص) اما السماء فانا و اما البروج فالائمة بعدی اولهم علی و آخرهم المهدی صلوات الله علیهم اجمعین.
مشرب مؤلف تفسیر برهان این است كه در تمام موارد آیات قرآنیه مطابق روایات و احادیث معتبره صادره از مقام عصمت و معادن حكمت صلوات الله علیهم اجمعین تفسیر و تبیین گردد.
لذا در مورد این مباركه (و السماء ذات البروج) نیز حدیثی به نقل از اصبغ بن نباته از ابن عباس از شخص خاتم انبیاء حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم روایت نموده كه بسیار قابل اهمیت است و حدیث شریف نورانی متضمن چند نكته است نكته اول آنكه مراد از قسم و سوگند حقتعالی و مبدء اعلی در آیه مباركه (و السماء ذات البروج) نه باین آسمان و بروج ظاهری صوری است بلكه منظور از سماء در آیه ی شریفه سماء نبوت ختمیه و مراد شخص خاتم انبیاء حضرت محمد مصطفی علیه و آله افضل التحیة و الثناء است و مقصود از بروج در آیه مباركه بروج نیره ولایت و امامت است كه عدد
[ صفحه 191]
آنها مطابق عدد شهور اثنی عشر است.
نكته دیگر آنكه حضرت ختمی مرتبت در مقام معرفی اوصیای قدیسین خود برآمده و صریحا آنها را اوصیاء خود و حجج الهیه و خلفای حقتعالی در عالم امكان و نظام كل معرفی و ائمه بعد از خود را تعیین فرموده است.
نكته دیگر آنكه آنان یعنی این دوازده برج نیر ولایت و امامت را كه اول ایشان حضرت مولی الموالی علی علیه السلام و آخر ایشان خاتم الاوصیاء حضرت مهدی الذی بیمنه رزق الوری و بوجوده ثبتت الارض و السماء علیه آلاف التحیة و الثناء است همه را وسائط فیض و رحمت الهیه معرفی نموده است.
پس بر ماست كه با امعان نظر در این حدیث معتبر عارف بحق پیغمبر خاتم كه خیر البریه و اشرف مخلوقات است گردیم و ائمه اثنی عشر را با تعیین خود آنحضرت از جانب حقتعالی بمقام نورانیت بشناسیم و بدانیم كه حقا و صدقا اولیاء الله و خلفای الهی بعنوان ولایت كلیه مطلقه و خلافت كبرای الهیه منحصرا در نظام امكان و مجموعه ی جهان ایشانند و بشناسیم آن بزرگواران را بعنوان مظاهر تامه اسماء الهیه و مجالی كامله صفات ربوبیه و ایشانند مقربترین مقربان عباد الوهیه بقرب تخلقیه و تحققیه.
لعلی بن الهیصم من كتاب المناقب لابن شهر آشوب
الحمد الله ذی الاتصال و الكرم
رب البرایا ولی الطول و النقم
ابدا صنایعه من غیب قدرته
تزهوا بدایعها كالروض فی الدیم
یجری ممالكه سلطان حكمته
ما شاء یخرجه خلقا من العدم
[ صفحه 192]
و انظر الی القبة الخضراء عالیة
قد زانها الانجم الزهراء فی الظلم
و انظر الی الارض فوق الماء طافیة
محفوظة بالرواسی الشم و الامم
اما تری شخصك المیمون ابدعه
من نطفة مكنت فی ظلمة الرحم
نفسا عجیبا بلا عیب تعاوره
قدا جمیلا مكین الساق و القدم
فالوجه و العین و الاذنان ظاهره
و القلب و الروح و الاحشاء فی ظلم
فیها دمی حلیف العقل مدكر
هذا الحیم الیف النطق و الكلم
هذا مراتب افعال میسره
هذا مفتح مخزون و منكتم
هذا بعرفان محض القول فی شرف
هذا بتوحید رب العرش فی نعم
سبحان منشئها سبحان مبدعها
اعجب بصنعته فی كل ذی رقم
اختار من خلقه ما شاء معتنیا
حتی تعالی رفیع الشأن و العلم
و اختار مهنم رسول الله سیدنا
محمدا افضل الاحیاء و النسم
جلت مناصبه عزت مناسبه
فاحت اطایبه فی الحل و الحرم
[ صفحه 193]
صلی علیه اله الخلق متصلا
ما انهل و بل علی الضیعات و الاكم
ثم الصلوة علی من بعده خلف
عنه الخلیفته حقا كاسر الصنم
اخو الرسول امیرالمؤمنین ولی
الله خیر عباد الله كلهم
ثم الصلوة علی نجل له فطن
اعنی به الحسن المختار ذی الهمم
ثم الصلوة علی نجل له ندس
اعنی الحسین كریم الخیم و الشیم
ثم الصلوة زین العباد رضا
اعنی علیا علی الفضل و الخیم
ثم الصلوة علی المعصوم باقرنا
محمد بن علی سید الامم
ثم الصلوة علی المامول جعفرنا
الصادق الطاهر الخالی من التهم
ثم الصلوة علی المنصوص كاظمنا
الكاظم الغیظ غیظ الخیل و الخدم
ثم الصلوة علی المظلوم سیدنا
علی بن موسی الرضا المحفاظ للذم
ثم الصلوة علی الصدر التقی ند
محمد بن علی عالم فهم
ثم الصلوة علی البدر النقی به
نجل التقی امام الخلق محتشم
[ صفحه 194]
ثم الصلوة علی المعصومنا الحسن
الزكی و افی الذمام الطاهر الحرم
ثم الصلوة علی المهدی قائمنا
محمد بن الحسن الكشاف للغم
مستان حق آزاده و ایزد پرستند
از مهر خاك و خاكیان پیمان گسستند
شیرین می یا نور و یا قدوس خوردند
وز شور آن صهبا خم و ساغر شكستند
كاری كه حكم پاك ایزد خواست كردند
راهی كه دیو نفس دون بگشود بستند
بر حكم یزدان از دل و جان سر نهادند
وز فتنه اهریمن سركش برستند
هر بینوائی را نوا از لطف دادند
هر دردمندی را دوای درد جستند
با عدل و احسان بر خلایق حكم راندند
برعشق و ایمان با دو عالم عهد بستند
گاهی خیل آسا به گلشن زآتش عشق
گه چو مسیحا بر فلك زین دار جستند
گه چون جمال احمد از مه جلوه بردند
گه چون بت من رونق بها شكستند
چون مجتبی از شوق زهر غم چشیدند
وز ملك دونان سوی رضوان رخت بستند
[ صفحه 195]
مانند سلطان شهیدان در ره عشق
چشم از دو عالم غیر آن معشوق بستند
چون شاه سجادند در زنجیر تسلیم
شیر حق و زنجیری عهد الستند
چون باقر و صادق به نشر علم و ایمان
خورشید سان بر كرسی گردون نشستند
گه همچون كاظم كنج زندان جان سپردند
گه چون رضا با زهر كین از دام رستند
گاهی جواد آساره تقوی گزیدند
وز جور و بیداد بد اندیشان نرستند
گه چون نقی و عسگری شاه فلك فر
در راه آئین از تن و جان دست شستند
گه چون امام انس و جان خورشید پنهان
مشتاق رویش عالم بالا و پستند
از طاعت حق لذت دیدار بردند
در بحر عالم در وصل یار جستند
دست تو و دامان آن پاكان (الهی)
كان راد مردان ساقی بزم الستند
اشعار درربار از استاد حكیم بزرگوار (الهی) مهدی قمشه ای رضوان الله تعالی علیه است.